Rozważny konsument – uwagi do wyroków Sądu Najwyższego II CSK 515/11 i I CSK 87/13
Echo świadomego konsumenta, który powinien działać racjonalnie, świadomie a zatem zapewne powinien sobie zdawać sprawę z ryzyka kursowego kredytów indeksowanych i denominowanych w obcej walucie jeszcze rozbrzmiewają w umysłach wielu sędziów. Sąd Najwyższy prezentuje poglądy jak niżej. Szczególnie pierwsze orzeczenie II CSK 515/11 jest warte odnotowania, choćby z uwagi na fakt iż w składzie orzekającym był prof Mirosław Bączyk ekspert prawa bankowego, postać dla naszego środowiska nieco kontrowersyjna. Wyrażono w nim taki oto pogląd: “Na ogół przyjmowany jest wzorzec konsumenta rozważnego, świadomego i krytycznego, który jest w stanie prawidłowo rozumieć kierowane do niego informacje. Nie ma podstaw do przyznania konsumentowi tak uprzywilejowanej pozycji, w której byłby zwolniony z obowiązku przejawiania jakiejkolwiek staranności przy dokonywaniu oceny treści umowy, którą zamierza zawrzeć.”
Z kolei w drugim wyroku z 2013r. mamy takie krótkie odniesienie do konsumenta “Ponadto należy podkreślić, że obecnie przyjmuje się, że konsument to nie jest osoba nieświadoma, którą należy zawsze chronić w kontaktach z profesjonalistą, jakim jest przedsiębiorca, lecz uznaje się model konsumenta, jako osoby dobrze poinformowanej, uważnej i działającej racjonalnie.”
Konsekwentnie stoję na stanowisku, że poprzestawanie na argumentacji odnoszącej się do abuzywności klauzul umownych czy nieważności całej umowy bez rozprawienia się z niuansami ekonomicznymi ale także prawnymi dotyczącymi realnego rozkładu ryzyka ekonomicznego (w tym ryzyka kursowego) nie przebije się do tych sztywnych sędziowskich umysłów, które kupiły argument środowiska bankowego “widziały gały co brały”. W zderzeniu z niuansami operacji typu SWAP, która niewidocznie i nie w samej treści umowy ale w jej ekonomicznym “zapleczu” była podstawą, dzięki której bank mógł i chciał oferować te pseudokredyty, żaden rozważny konsument nie miał szans na merytoryczne rozpoznanie skali ryzyka jakie towarzyszyło operacji :kredyt indeksowany/denominowany.
